Οι μεγαλύτερες χρηματιστηριακές απάτες (μέρος δεύτερο)

Μέρος δεύτερο

αν έχασες το πρώτο μέρος ( http://econvoice.blogspot.gr/2015/03/blog-post_10.html )

Albert Wiggin ο άνθρωπος που πόνταρε ενάντια στην τράπεζα του

Ο Wiggin ήταν μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα στην προπολεμική χρηματιστηριακή περίοδο. Γεννημένος στη Μασαχουσέτη το 1904 κατάφερε να γίνει ο νεότερος αντιπρόεδρος στην Chase National Bank (η σημερινή JP morgan chase). Με καινοτόμες ιδέες κατάφερε να κάνει την Chase μια εκ των κορυφαίων τραπεζών της χώρας. Το 1923 η Chase επεκτάθηκε στο Λονδίνο και σε άλλες πόλεις με αποτέλεσμα να εξελιχθεί σε δανειστή κρατών και εταιρειών και έξω από τις ΗΠΑ. Τη ‘’μαύρη Πέμπτη’’ ο Wiggin διοχετεύει μαζί με άλλους τραπεζίτες σημαντικά ποσά για την εξαγορά μετοχών αρκετά πάνω από την τιμή πώλησης τους με σκοπό τη συγκράτηση της πτώσης των τιμών. Μετά από έρευνα αποκαλύφθηκε ότι είχε ποντάρει 40.000 λίρες στην πτώση της μετοχής της Chase με αποτέλεσμα να κερδίσει πάνω από 4.000.000 (ποσό τεράστιο για εκείνη την εποχή) και μάλιστα αφορολόγητα γιατί η επένδυση είχε γίνει μέσω καναδικής offshore. Το παράδοξο είναι ότι δεν είχε παραβιάσει κάποιον νόμο καθώς δεν υπήρχε νομοθετικό πλαίσιο για τη χρήση εμπιστευτικών πληροφοριών και τη χειραγώγηση της αγοράς. Το 1934 θεσπίζεται ο λεγόμενος νόμος Wiggins, που προέβλεπε βαριές κυρώσεις.

Charles Ponzi ο ιδρυτής του πιο διαδεδομένου συστήματος εξαπάτησης

Ο Ponzi ιταλός μετανάστης, το 1920 υποσχόταν 50% απόδοση μέσα σε 90 μέρες. Χιλιάδες επενδυτές πείστηκαν να υποθηκεύσουν τα σπίτια τους και να επενδύσουν όλα τους τα χρήματα. Το σύστημα του βασίζεται στην αποπληρωμή των αποδόσεων από τα χρήματα που φέρνουν οι νέοι επενδυτές, κάτι που φαίνεται να δημιουργεί κέρδος αλλά πρακτικά δεν το κάνει. Το σύστημα βασίζεται στο ότι οι επενδυτές θα πειστούν να επανεπενδύουν συνεχώς το κεφάλαιο, χωρίς να λάβουν ουσιαστικά κέρδη και στην προσέλκυση νέων επενδυτών. Το σύστημα καταρρέει όταν ο επενδυτής φοβάται ότι είναι κοντά στο να αποκαλυφθεί, όταν η εύρεση νέων επενδυτών είναι δύσκολη ή όταν μεγάλο μέρος των επενδυτών αποσύρει τα κεφάλαιά του.

 Η απάτη των 32.000 επιστολών

Στις αρχές Ιανουαρίου, λαμβάνετε μια ανώνυμη επιστολή, η οποία προβλέπει ότι το χρηματιστήριο θα αυξηθεί αυτό το μήνα. Οι πληροφορίες είναι σωστές, αλλά δεν δίνετε προσοχή. Στις αρχές Φεβρουαρίου, λαμβάνετε μια δεύτερη επιστολή που σας λέει αυτή τη φορά ότι οι τιμές θα πέσουν. Συνεχίζετε να μη δίνετε προσοχή, αλλά τα νέα στοιχεία είναι σωστά. Στις αρχές Μαρτίου, μια τρίτη επιστολή και πάλι με τη σωστή πρόγνωση και ούτω καθεξής κάθε μήνα. Τελικά αρχίζετε να αναρωτιέστε ποιος είναι αυτός ο μυστηριώδης αποστολέας. Τον Ιούλιο λαμβάνετε πάλι μια επιστολή που σας προτρέπει να επενδύσετε σε ειδικά υπεράκτια ( off-shore) αμοιβαία κεφάλαια. Έχοντας αποκτήσει εμπιστοσύνη από την εξαιρετική διαίσθηση του στους προηγούμενους έξι μήνες, του αναθέτετε ένα μεγάλο μέρος των αποταμιεύσεων σας και  ποτέ δεν θα ξαναδείτε το χρώμα τους. Τι έχει συμβεί;

Το Δεκέμβριο ο απατεώνας διαλέγει τυχαία 32.000 ονόματα από τον τηλεφωνικό κατάλογο. Στους μισούς στέλνει μια επιστολή με την πρόβλεψη ότι η αγορά θα ανέβει και στους άλλους μισούς με την αντίθετη πρόβλεψη. Στο τέλος Ιανουαρίου, φτιάχνει τον κατάλογο με τα 16.000 άτομα που έλαβαν τη σωστή πρόβλεψη και ξαναρχίζει την ίδια διαδικασία: Στους πρώτους 8000 στέλνει μια επιστολή με την πρόβλεψη πως η αγορά θα ανέβει και στους άλλους 8000 με την πρόβλεψη ότι θα πέσει. Έτσι συνεχίζει, για κάθε μήνα μέχρι τον Ιούλιο όπου έχει έναν κατάλογο από 500 άτομα που έλαβαν έξι σωστές προβλέψεις στη σειρά, τόσο που είναι έτοιμοι να μπουν στον πειρασμό από την ελκυστική επενδυτική πρόταση του. Με μερικές χιλιάδες δολάρια που επένδυσε σε γραμματόσημα η απάτη έφερε μερικά εκατομμύρια στον απατεώνα.

Οι μεγαλύτερες χρηματιστηριακές απάτες Μέρος πρώτο

Μέρος πρώτο

Οι μεγαλύτερες χρηματιστηριακές απάτες

Οι άνθρωποι από τη φύση τους τείνουν να αναζητούν το εύκολο και γρήγορο κέρδος. Βλέπουν όσους έχουν αποκτήσει μεγάλες περιουσίες και πιστεύουν και πιστεύουν ότι μπορούν άκοπα και γρήγορα να αποκτήσουν και αυτοί. Δυστυχώς δεν υπάρχει ούτε εύκολος ούτε γρήγορος τρόπος να πλουτίσεις (νόμιμα), παρόλα αυτά υπάρχουν αρκετοί που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την αφέλεια των επίδοξων εκατομμυριούχων και να τους εξαπατήσουν. Μεγάλο παίζουν και οι εποπτικές αρχές οι οποίες από αμέλεια, ανικανότητα ή γιατί προσδοκούσαν κάποιο κέρδος δεν έδρασαν έγκαιρα στις παρακάτω περιπτώσεις. Κάποιες από αυτές έγιναν ταινίες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις άλλαξε τελείως η νομοθεσία.

Bernie Madoff ο άνθρωπος πίσω από τη μεγαλύτερη απάτη στην ιστορία των ΗΠΑ

Η απάτη η οποία ανήλθε στα 65 δις $ και αποκαλύφθηκε μόλις στα τέλη του 2008. Ο Madoff δρούσε για πάνω από 15 χρόνια στο καλύτερα εποπτευόμενο σύστημα στον κόσμο, ξεγελώντας κανονισμούς και ιδρύματα .

Το 1960 ο Madoff ιδρύει την  Bernand L Madoff Investment securities ξεκινώντας αρχικά συνδιαλλαγές με μετοχές πολύ μικρής κεφαλαιοποίησης (penny stocks).  Έδινε σταθερά απόδοση λίγο πάνω από 10% (αρκετά υψηλό ποσοστό) με αποτέλεσμα να προσελκύσει πολλούς επενδυτές. Τελικά αποδείχθηκε το μεγαλύτερο σύστημα Ponzi (δες παρακάτω) όλων των εποχών. Δεν έδινε καμία πληροφορία στους επενδυτές σχετικά με τις επενδύσεις τους, ενώ με διάφορες τεχνικές απέφευγε να δώσει πλήρη εικόνα στις αρχές. Ο Έλληνας Harry Markopoulos από το 1999 έκανε καταγγελία ότι πρόκειται περί απάτης, παρόλα αυτά η πρόσβαση του Madoff στις εποπτικές αρχές, καθώς και το προφίλ του φιλάνθρωπου που είχε καθυστέρησαν την αποκάλυψη μέχρι το 2008 όταν και οι γιοί του αποκάλυψαν την αλήθεια.

Το σκάνδαλο ENRON

Το σκάνδαλο της ENRON αποκαλύφθηκε το 2001 οδηγώντας σε χρεωκοπία χιλιάδες επενδυτές και σε πτώχευση την Arthur Andersen μια από τις μεγαλύτερες ελεγκτικές εταιρείες. Η εταιρεία ιδρύεται το 1985 αρχικά ανήκει στον κλάδο της ενέργειας αλλά σύντομα ειδικεύεται στην αγορά ενέργειας άυλων τίτλων. Το 1990 το Κογκρέσο απελευθερώνει την τιμή πώλησης του αερίου και μέχρι το 1992 η Enron έχει γίνει ο μεγαλύτερος διανομέας αερίου στη βόριο Αμερική. Στη συνέχεια αποφασίζει να στραφεί και σε άλλους κλάδους (χαρτοπολτός, διανομή νερού κα) απόφαση που τις αποφέρει τεράστια κέρδη και την κάνει μια από τις ‘’καυτές’’ μετοχές στο Αμερικάνικο χρηματιστήριο. Μια σειρά από λάθη (επένδυση σε εταιρείες dot.com, μπλοκάρισμα επενδύσεων σε Ινδία και νότια Αμερική ) την άφησε με δάνεια και απώλειες.. και εδώ έρχεται το σκάνδαλο.

Όπως αποκαλύφθηκε μετά από 18 ENRON με διάφορα λογιστικά τεχνάσματα προσπάθησε να ξεγελάσει τους επενδυτές, στέλνοντας της απώλειες σε μια φανταστική θυγατρική, και ωραιοποιώντας τους ισολογισμούς της. Η αποκάλυψη έφερε και την κατάρρευση.

Jordan Belfort ο λύκος της Wall Street

Έπειτα από μια μικρή χρηματιστηριακή  πορεία ο Belfort ιδρύει την δική του εταιρεία Stratton Oakmont η οποία ειδικεύεται σε  penny stocks. Έφτασε να απασχολεί πάνω από 1000 άτομα, εξαπατούσε του επενδυτές πουλώντας σε πολύ φουσκωμένες τιμές, ενώ έκανε και πολύ προκλητική ζωή γεμάτη καταχρήσεις. Το 1998 συλλαμβάνεται για χειραγώγηση μετοχών, εξαπάτηση και ξέπλυμα χρήματος, η συνεργασία του όμως με το FBI τον ρίχνει στα μαλακά, ενώ το βιβλίο του έχει ξεπουλήσει σε πάνω από 40 χώρες.

Nick Leeson, ο trader που χρεοκόπησε τη Barrings την αρχαιότερη τράπεζα της Αγγλίας

Ο Leeson προσλήφθηκε στην Barrings το 1989. Πήρε μετάθεση στη Σιγκαπούρη και σύντομα έγινε το αστέρι της εταιρείας. Ποντάροντας σε future του Nikkei έφτασε τον πρώτο χρόνο να κάνει μόνος του το 10% των κερδών όλης της τράπεζας. Η αρχή του τέλους έγινε στις 16 Ιανουαρίου το 1995 όταν έκανε μια κακή πρόβλεψη και για να την καλύψει πόνταρε ένα μεγάλο ποσό σε άνοδο του χρηματιστηρίου. Αν και το ποσό ήταν μεγάλο πήρε έγκριση λέγοντας ψέματα ότι ήταν για πελάτη. Δυστυχώς ένας σεισμός βύθισε τα χρηματιστήρια και τον έφερε σε ακόμα πιο δύσκολη θέση. Οι απώλειες ξεπερνούσαν τα 200 εκ $ αλλά ο Leeson ζήτησε και πήρε έξτρα κεφάλαια, ενώ έκανε όλο και πιο ριψοκίνδυνες κινήσεις. Η αποκάλυψη έγινε το 1995 όταν και οι έρευνες έδειξαν ότι οι απώλειες ξεπερνούσαν το 1εκ. λίρες, ποσό που ξεπερνούσε το ενεργητικό της τράπεζας. Έκρυβε τα χρέη σε ένα λογαριασμό με τον κωδικό ERROR 88888. Τελικά η Barrings αγοράστηκε από την ING με το συμβολικό ποσό της 1 λίρας. Έγραψε την ιστορία του σε βιβλίο, το οποίο αργότερα έγινε και ταινία.

Ποιες είναι τελικά οι αγορές; (μέρος δεύτερο)

αν έχασες το πρώτο μέρος ( http://econvoice.blogspot.gr/2015/02/blog-post_25.html )

Μέρος δεύτερο

Συνάλλαγμα

Η αγορά συναλλάγματος (γνωστή και ως forex) είναι η αγορά στην οποία διακινούνται τα μεγαλύτερα ποσά. Είναι σχεδόν πάντα ανοικτή με εκατομμύρια επενδυτές πρόθυμους να αγοράσουν και να πουλήσουν ανά πάσα στιγμή. Οι ισοτιμίες αλλάζουν συνεχώς καθώς οι επενδυτές μετακινούνται μεταξύ τον νομισμάτων που υπάρχουν. Όσο αυξάνεται η ζήτηση για ένα νόμισμα τόσο η ισοτιμία ανεβαίνει. Σε κάποιες περιπτώσεις οι χώρες δε θέλουν να έχουν ισχυρό νόμισμα (είναι ακριβότερες οι εξαγωγές τους) και γι αυτό προχωράνε σε υποτίμηση του νομίσματός τους.

Μπορούν οι ‘αγορές’ και οι κερδοσκόποι να κάνουν επίθεση σε μια χώρα;

Θεωρητικά είναι αδύνατο να επηρεάσεις χιλιάδες επενδυτές σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι με τα δικά τους κριτήρια κρίνουν αν μια επένδυση είναι αξιόλογη, αν το αναμενόμενο κέρδος είναι αντάξιο του ρίσκου που παίρνουν.  Παρόλα αυτά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι επενδυτές διαβάζουν, ενημερώνονται και συμβουλεύονται (ή τουλάχιστον έτσι πρέπει να κάνουν) πριν προβούν σε κάποια κίνηση. Ένας Ινδός επενδυτής είναι αδύνατο να γνωρίζει επακριβώς τι συμβαίνει στην Ελλάδα έτσι ώστε να αποφασίσει αν θα αγοράσει Ελληνικά ομόλογα ή να διαλέξει σε ποιες από τις μετοχές του ΧΑΑ θα τοποθετηθεί. Εδώ λοιπόν έρχονται διάφοροι επενδυτικοί σύμβουλοι, αλλά και οίκοι αξιολόγησης (moody’s, standar&poor’s, fitch ratings). Αυτοί αναλαμβάνουν να αξιολογήσουν και να ενημερώσουν τους επενδυτές για τα αποτελέσματα της αξιολόγησης τους. Οι 3 οίκοι συνήθως κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση στις εκτιμήσεις τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ότι αν μια χώρα πχ αρχίσει να υποβαθμίζεται είναι σίγουρο ότι θα έχει πρόβλημα στο να βρει επενδυτές και τα επιτόκια θα αρχίσουν να είναι απαγορευτικά. Θεωρητικά οι 3 οίκοι δρούνε ανεξάρτητα, αν και κατά καιρούς έχουν εμφανιστεί ενστάσεις ως προς τον τρόπο λειτουργίας τους.

Τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει την εμφάνισή τους διάφορα επενδυτικά προϊόντα τα οποία επιτρέπουν στους επενδυτές να ποντάρουν στην πτώση της τιμής του χρηματιστηρίου, των ισοτιμιών, αλλά και στην άνοδο των spread, δηλαδή μπορεί κάποιος να κερδίσει χρήματα από την κακή πορεία ενός κράτους ή μια εταιρείας.

Σόρος εναντίων Τράπεζας της Αγγλίας

Ο Τζωρτζ Σόρος, γεννήθηκε στις 12 Αυγούστου του 1930, το πραγματικό του όνομα György Schwartz και είναι Ούγγρο-αμερικανός κερδοσκόπος, επενδυτής, επιχειρηματίας, ευεργέτης, και πολιτικός ακτιβιστής. Κέρδισε φήμη ως ο "άνθρωπος που κατέστρεψε την Τράπεζα της Αγγλίας" αφού κατάφερε να αποκομίσει κέρδος 1 δισ. δολαρίων κατά την κρίση του νομίσματος του Ηνωμένου Βασιλείου το 1992. Το Βατερλώ της στερλίνας 

Το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα δημιουργήθηκε το 1992 και τα ευρωπαϊκά νομίσματα είχαν περιθώριο διακύμανσης 2,25% γύρω από ένα εικονικό νόμισμα, το ECU (European Currency Unit, Ευρωπαϊκή Νομισματική Μονάδα).Την Τετάρτη 16 Σεπτεμβρίου 1992, το επενδυτικό κεφάλαιο του Τζ. Σόρος, Quantum, περνά στην επίθεση μετατρέποντας σε άλλα νομίσματα σχεδόν 7 δισ. στερλίνες που είχε δανειστεί. Η επιχείρηση έγινε μαζί με άλλα επενδυτικά ταμεία, καθώς και αμερικανικές τράπεζες. Αντιμέτωπη με μια τέτοια κερδοσκοπία, η Τράπεζα της Αγγλίας ξόδεψε 50 δισ. στερλίνες για να στηρίξει το νόμισμά της, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Όταν εξαντλούνται τα αποθέματα, η Τ τ Αγγλίας  παραδίδει τα όπλα και την επομένη, η Βρετανία αποφασίζει να βγει από το ΕΝΣ και να προχωρήσει σε υποτίμηση15%.

Ο Τζορτζ Σόρος, μέσα σε μερικές ώρες καταγράφει κέρδη άνω του 1 δισ. δολαρίων.
Το βρετανικό υπουργείο Οικονομικών υπολογίζει τις απώλειες σε 3,4 δισ. στερλίνες, τα άλλα ευρωπαϊκά νομίσματα υποτιμώνται το ένα μετά το άλλο και το ΕΝΣ δέχεται σοβαρό πλήγμα, με αποτέλεσμα την 1η Αυγούστου 1993 τα περιθώρια διακύμανσης των νομισμάτων να αυξηθούν στο 15%.

Ποιες είναι τελικά οι αγορές;

Μέρος πρώτο

''Επίθεση των αγορών, κερδοσκόποι, οι αγορές θα χορεύουν στους ρυθμούς μας'', συχνά πυκνά ακούμε και διαβάζουμε για τις αγορές αλλά ποιες είναι στα αλήθεια οι αγορές;

Οι αγορές είναι χιλιάδες επενδυτές, είτε μεμονωμένοι είτε θεσμικοί (hedge funds, επενδυτικές εταιρίες,  τράπεζες ) διασκορπισμένοι σε όλο τον κόσμο, οι οποίοι έχουν δώσει κάποια χρήματα, έχουν αναλάβει κάποιο ρίσκο και προσδοκούν κέρδη.

Οι προσδοκίες είναι το κλειδί

Όταν κάποιος αποφασίζει να κάνει μια επένδυση, προφανώς δε γνωρίζει εκ των προτέρων την έκβασή της. Φυσικά μπορεί να προετοιμαστεί, να μελετήσει, να διαβάσει, να αναλύσει και να συνομιλήσει με ειδικούς, πράγματα τα οποία θα τον βοηθήσουν να κάνει μια καλύτερη εκτίμηση. Έτσι λοιπόν βλέπουμε  τους επενδυτές να προσπαθούν να προβλέψουν τα γεγονότα που θα συμβούν και να δράσουν ανάλογα. Για παράδειγμα πριν ακόμα γίνει η ψηφοφορία για τον Π.τ.Δ. είχαν ποντάρει στην καταψήφιση και γι αυτό οι αγορές είχαν μια καθοδική τάση.

Σε τι επενδύουν οι αγορές;

Οι αγορές συνήθως επενδύουν στο χρηματιστήριο, σε ομόλογα, έντοκα γραμμάτια του δημοσίου και σε συνάλλαγμα.

Το χρηματιστήριο είναι ο χώρος που μαζεύει τους περισσότερους επενδυτές. Υπάρχουν πάρα πολλά χρηματιστήρια σε όλο τον κόσμο και κάθε μέρα γίνονται αγοραπωλησίες πολλών εκατομμυρίων. Στην Ελλάδα υπάρχει το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (Χ.Α.Α.) , παλιότερα γνωστό  ως Σοφοκλέους. Η κάθε μετοχή διαπραγματεύεται  ξεχωριστά και ως αποτέλεσμα αυτής της διαπραγμάτευσης έχουμε την τιμή της. Κάποιες από αυτές τις τιμές βγάζουν  ένα μέσο όρο ο οποίος ονομάζεται δείκτης του χρηματιστηρίου. Επίσης υπάρχουν οι επιμέρους κλαδικοί δείκτες (τραπεζικός, κατασκευαστικός) . θεωρητικά κάθε τιμή κινείτε ανεξάρτητα παρόλα αυτά σε περιόδους έντονου οικονομικού ή πολιτικού ενδιαφέροντος υπάρχουν συνολικές κινήσεις  είτε ανοδικά είτε καθοδικά. Ο κίνδυνος να χάσει τα λεφτά σου όχι επειδή δεν έκανες σωστή επιλογή μετοχής, αλλά επειδή κάποιο έκτακτο γεγονός άλλαξε τα δεδομένα ονομάζεται συστημικό ρίσκο.

Ομόλογα και  έντοκα γραμμάτια του δημοσίου

Τα ομόλογα είναι τίτλοι που εκδίδουν κατά βάση τα κράτη (σπανιότερα και εταιρείες ), με σκοπό να δανειστούν ένα χρηματικό ποσό, το οποίο θα αποπληρώσουν σε προκαθορισμένο χρονικό διάστημα, ενώ κάθε χρόνο θα καταβάλουν κάποιο επιτόκιο. Τα χαρακτηριστικά των ομολόγων είναι η χρονική διάρκεια, η ονομαστική αξία και το κουπόνι.

Η ονομαστική αξία είναι το κόστος που πρέπει να πληρώσει κάποιος για να αγοράσει το ομόλογο, η χρονική διάρκεια είναι το πότε λήγει το ομόλογο και ο επενδυτής θα πάρει πίσω τα χρήματά του (3,5,10 χρόνια συνήθως) και το κουπόνι είναι το ετήσιο επιτόκιο που πρέπει να καταβάλει ο εκδότης του ομολόγου. Έτι αν ένα ομόλογο είναι 3ετούς διάρκειας, έχει ονομαστική αξία 100$ και κουπόνι 5%, ο επενδυτής καλείται να καταβάλει 100$ στην αρχή του πρώτου έτους, στο τέλος του πρώτου και του δεύτερου θα πάρει πίσω 5$ και στο τέλος του τρίτου 5+100=105$.

Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό το σημαντικότερο κομμάτι είναι το κουπόνι, γιατί αυτό καθορίζει το κόστος δανεισμού για τον εκδότη του ομολόγου. Ο κάθε επενδυτής υπολογίζοντας τον κίνδυνο χρεωκοπίας του εκδότη, είναι να διατεθειμένος να τον δανείσει ένα χρηματικό ποσό παίρνοντας το ρίσκο της ενδεχόμενης χρεωκοπίας του. Έτσι μια χώρα η οποία είναι στα πρόθυρα της χρεωκοπίας καλείται να πληρώσει πολύ μεγαλύτερο επιτόκιο από μια χώρα η οποία έχει μια σταθερή οικονομική πορεία. Η διαφορά στο κουπόνι που πρέπει να δώσει μια χώρα σε σύγκριση με την καλύτερη οικονομία ονομάζεται spread.  Έτσι αν μια χώρα πρέπει να δώσει κουπόνι 8% ενώ η χώρα βάση (η Γερμανία για τις Ευρωπαϊκές χώρες) δίνει 4% τότε το spread είναι 4% ή 400 μονάδες βάσης όπως συνηθίζεται να το λέμε.

Πέραν από αυτήν την κλασσική μορφή ομολόγων υπάρχουν αυτά τα οποία δεν έχουν κουπόνι αλλά πωλούνται με έκπτωση στην ονομαστική τους αξία (ο επενδυτής δίνει 80$ και στο τέλος παίρνει 100) και τα ομόλογα στο διηνεκές (τα επικαλέστηκε ο κύριος Βαρουφάκης) τα οποία έχουν να εμφανιστούν αρκετά χρόνια. Αυτά τα ομόλογα δεν έχουν λήξη και ο επενδυτής παίρνει κάθε χρόνο ένα σταθερό κουπόνι μέχρι ο εκδότης να αποφασίσει να επιστρέψει την ονομαστική αξία.

Τα έντοκα γραμμάτια του δημοσίου έχουν ακριβώς την ίδια φιλοσοφία αλλά έχουν διάρκεια μικρότερη του ενός έτους.

συνεχίζεται..

Τι είναι η Θεωρία Παιγνίων;

Πολύς ντόρος γίνεται για το νέο υπουργό οικονομικών Γιάν(ν)η Βαρουφάκη. Όπως βλέπουμε στο βιογραφικό του Γιάν(ν)η ‘βασικοί ερευνητικοί τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται είναι η Πολιτική Οικονομία, η Θεωρία Παιγνίων, η Πειραματική Οικονομική και η Πολιτική Φιλοσοφία.’ Τι είναι λοιπόν η θεωρία παιγνίων;

Θεωρία παιγνίων

Το κύριο αντικείμενό της είναι η ανάλυση των αποφάσεων σε καταστάσεις (παιχνίδια) στρατηγικής αλληλεξάρτησης (strategic interdependence).

Τι είναι τα παίγνια

Τα παίγνια είναι μία μέθοδος ανάλυσης προβλημάτων που έχουν σχέση με τον τρόπο λήψης αποφάσεων σε καταστάσεις σύγκρουσης και συνεργασίας. Παίκτης μπορεί να είναι ένα πρόσωπο, μία οργάνωση, ένα κράτος ή ένας συνασπισμός. Ως αντικείμενο έρευνας μπορούν να θεωρηθούν διάφορα προβλήματα πολιτικής, ψυχολογικής, κοινωνικής, οικονομικής μορφής.

Για τη λύση των προβλημάτων αυτών θεωρείται προηγουμένως απαραίτητη η ανάλυση καταστάσεων, όπου δύο ή περισσότεροι δρώντες (παίκτες) βρίσκονται αντιμέτωποι και ακολουθούν συνεργατικές στρατηγικές. Κάθε παίκτης προσπαθεί να χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα που διαθέτει, για να εμποδίσει τον αντίπαλό του να αποκτήσει πλεονεκτήματα που θα περιορίσουν τα κέρδη του. Επομένως, οι ενέργειές του εξαρτώνται άμεσα από τη θέση (στρατηγική) που θα επιλέξει ο αντίπαλος.

Το Δίλημμα του Φυλακισμένου

Το «δίλημμα του φυλακισμένου» είναι ένα απλό, αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα της θεωρίας παιγνίων, του κλάδου των μαθηματικών που εξετάζει τις στρατηγικές επιλογές λογικά σκεπτόμενων παικτών που εμπλέκονται σε ανταγωνιστικές καταστάσεις.

Δύο άτομα συλλαμβάνονται από την αστυνομία σαν ύποπτοι διάπραξης κάποιων εγκλημάτων. H αστυνομία δεν έχει όλα τα απαιτούμενα στοιχεία για να τους κατηγορήσει, οπότε τους βάζει σε χωριστά δωμάτια, εμποδίζοντάς τους να έχουν οποιαδήποτε επικοινωνία. O εισαγγελέας επισκέπτεται και τους δύο, τον καθένα χωριστά, και κάνει στον καθένα την εξής πρόταση:

·         αν καταθέσει εναντίον του άλλου (και ο άλλος δεν μιλήσει) τότε η συνεργασία αμοίβεται με άμεση απελευθέρωση, ενώ ο «άλλος» θα φάει 12 χρόνια

·         αν δε μιλήσει ούτε αυτός ούτε ο άλλος θα φάνε και οι δύο από 1 χρόνο φυλακή για ήσσονος σημασίας αδικήματα για τα οποία η αστυνομία έχει αποδείξεις

·         αν καρφώσουν και οι δύο ο ένας τον άλλον τότε θα φάνε 4 χρόνια ο καθένας.

 Ποιά είναι η αναμενόμενη ορθολογικά «βέλτιστη» στάση του καθενός απ’ τους κρατούμενους; ρωτάει η θεωρία παιγνίων.

Θυμίζουμε ότι «ορθολογισμός» για τους ειδικούς αυτού του μοντέλου είναι να κοιτάει ο καθένας το συμφέρον του, δηλαδή είτε το μέγιστο όφελος είτε την μικρότερη ζημιά του, λαμβάνοντας υπόψη του ότι και ο άλλος (ο «αντίπαλος»…) θα κάνει το ίδιο. Σύμφωνα λοιπόν με την θεωρία, ο κάθε κρατούμενους, ας πούμε ο Α και ο Β, έχει τις πιο κάτω επιλογές:

Eπειδή ο Α δεν μπορεί να εμπιστευτεί «λογικά σκεπτόμενος» τον Β ότι θα κρατήσει το στόμα του κλειστό (οπότε, κρατώντας κι αυτός το δικό του, «κερδίζει» την μικρότερη ποινή), καρφώνει. Eπειδή και ο Β απ’ την μεριά του κάνει τις ίδιες σκέψεις και τους ίδιους υπολογισμούς, καρφώνει επίσης. Kατά την θεωρία παιγνίων η ευτυχής (και πλήρως ορθολογική κατάληξη) του διλήμματος είναι οτι γίνονται ο ένας ρουφιάνος του άλλου και τρώνε από 4 χρόνια φυλακή.

Το παραπάνω παράδειγμα καταδεικνύει ότι το «κοινό συμφέρον» δεν είναι πάντα η επιλογή απόλυτα λογικά σκεπτόμενων ατόμων και πολλές φορές απόλυτα λογικά επιλογές μπορούν να οδηγήσουν σε ζημία για όλους τους εμπλεκόμενους.

Πηγές: Wikipedia, http://yanisvaroufakis.eu/